Czas pracy osób z niepełnosprawnościami posiada swoje odrębne uregulowania, odmienne od ogólnych zasad kodeksowych. Normy czasu pracy pracowników z niepełnosprawnościami zależą od posiadanego stopnia niepełnosprawności. Przepisy nie wyjaśniają jednak, jak należy traktować pracownika w przerwie między przedłożeniem kolejnego orzeczenia i jakie normy czasu pracy należy wtedy wobec niego stosować.
Normy czasu pracy
Czas pracy osób z niepełnosprawnościami, bez względu na stopień niepełnosprawności, nie może przekraczać 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo (art. 15 ust. 1 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych). Niższe normy czasu pracy wynoszące 7 godzin na dobę oraz 35 godzin na tydzień obejmują zaś osoby legitymujące się orzeczeniem o znacznym bądź umiarkowanym stopniu niepełnosprawności.
Normy te mają charakter sztywny. W odróżnieniu od tygodniowej normy kodeksowej nie można ich przekraczać bez względu na system czasu pracy, w którym pracownik z niepełnosprawnością jest zatrudniony.
Pracodawca stosuje normy czasu pracy z ustawy o rehabilitacji do pracownika z niepełnosprawnością od dnia, od którego osoba z niepełnosprawnością została wliczona do stanu zatrudnienia osób z niepełnosprawnościami na podstawie art. 2a tej ustawy (art. 20c ustawy o rehabilitacji).
Osoba z niepełnosprawnością nie może być zatrudniona w porze nocnej i w godzinach nadliczbowych.
Niestosowanie norm czasu pracy
Normy czasu pracy pracowników z niepełnosprawnościami nie zawsze muszą być stosowane. Na ich wyłączenie pozwala art. 16 ustawy o rehabilitacji, dopuszczający to w przypadku:
- osób zatrudnionych przy pilnowaniu
- gdy na wniosek osoby zatrudnionej, lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne pracowników lub w razie jego braku lekarz sprawujący opiekę nad tą osobą, wyrazi na to zgodę.
W tych dwóch przypadkach pracowników z niepełnosprawnościami obowiązują normy czasu pracy przewidziane dla zatrudnionych na zasadach ogólnych, czyli 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w tygodniu. Mogą oni też być zatrudniani w porze nocnej, w nadgodzinach i w szczególnych systemach czasu pracy.
Wliczanie do stanu zatrudnienia
Jak stanowi art. 2a ust. 1 ustawy o rehabilitacji, osobę z niepełnosprawnością wlicza się do stanu zatrudnienia osób z niepełnosprawnościami począwszy od dnia przedstawienia pracodawcy orzeczenia potwierdzającego niepełnosprawność. Dotyczy to pierwszego orzeczenia o niepełnosprawności.
Przedstawienie kolejnego orzeczenia
W przypadku gdy pracownik przedstawi pracodawcy kolejne orzeczenie, wlicza się go do osób z niepełnosprawnościami począwszy od dnia złożenia wniosku o wydanie orzeczenia, jeżeli z orzeczenia wynika, że w tym okresie był niepełnosprawny, a wniosek został złożony nie później niż w dniu następującym po dniu, w którym upłynął termin ważności poprzedniego orzeczenia w tej sprawie. Bez względu na datę złożenia wniosku o wydanie kolejnego orzeczenia potwierdzającego niepełnosprawność, osobę z niepełnosprawnością wlicza się do stanu zatrudnienia tych osób również w okresie do 3 miesięcy poprzedzających dzień przedstawienia pracodawcy kolejnego orzeczenia, jeżeli z jego treści wynika, że w tym okresie osoba ta była niepełnosprawna (art. 2a ust. 2-3 ustawy o rehabilitacji).
Z przepisów nie wynika, jak należy traktować pracownika w okresie, gdy pracodawca nie posiada kolejnego orzeczenia o niepełnosprawności, a wcześniej pracownik legitymował się np. umiarkowanym bądź znacznym stopniem niepełnosprawności. Nie ma on wtedy statusu osoby z niepełnosprawnością. Zatem w tym czasie pracownik zatrudniony na pełny etat powinien pracować po 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy. Stanowisko w tej sprawie zajęło Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, które w piśmie udostępnionym naszej redakcji w dniu 24 lipca 2014 r. wyjaśniło, że: „(…) Ponadto zgodnie z art. 20c w/w ustawy uprawnienia pracownicze wskazane w rozdziale 4 tej ustawy, w tym skrócony czas pracy, przysługują osobie z niepełnosprawnością od dnia, od którego została wliczona do stanu zatrudnienia osób z niepełnosprawnościami na podstawie art. 2a ustawy o rehabilitacji (…).
Utrata ważności kolejnego orzeczenia
Należy także wspomnieć, że co do zasady w okresie między utratą ważności poprzedniego i wydaniem nowego orzeczenia, dana osoba nie posiada statusu osoby z niepełnosprawnością, a więc w zakresie norm czasu pracy, w tym okresie, powinna być ona traktowana jak pracownik pełnosprawny. Jeżeli jednak z kolejnego orzeczenia będzie wynikała ciągłość trwania niepełnosprawności i stopnia niepełnosprawności, wówczas zdaniem Biura, zgodnie z art. 2a ustawy o rehabilitacji (…), pracodawca powinien potraktować pracę powyżej 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo, w przypadku osoby z niepełnosprawnością zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, jako pracę w godzinach nadliczbowych”.
Przykład
Orzeczenie pracownika o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności wygasło z dniem 5 stycznia 2024 r. Pracownik złożył wniosek o uzyskanie kolejnego orzeczenia w dniu 6 stycznia 2024 r. Od tego też dnia wykonuje pracę po 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy.
W dniu 10 lutego 2024 r. przedłożył pracodawcy kolejne orzeczenie, z którego wynika, że jest osobą z niepełnosprawnością od 2015 r., a od 2020 r. jest osobą z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności. Pracodawca zgodnie z art. 2a ust. 2 ustawy o rehabilitacji ma obowiązek ponownie wliczyć tego pracownika do stanu zatrudnienia osób z niepełnosprawnościami od dnia złożenia wniosku, czyli od 6 stycznia 2024 r.
Ponadto godziny pracy powyżej 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo wykonywanej w okresie od 6 stycznia 2024 r. stanowią nadgodziny, za które należy wypłacić dodatek do wynagrodzenia lub udzielić czasu wolnego.
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 27.08.1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2016 r. poz. 2046 ze zm.).
https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19971230776/U/D19970776Lj.pdf
Masz pytania dotyczące czasu pracy osób z niepełnosprawnościami? Skontaktuj się z naszymi ekspertami, aby uzyskać szczegółowe informacje i pomoc. Wypełnij formularz na naszej stronie https://normative.pl/kontakt/ i umów się na konsultację!
Magdalena Bielska
