Umiarkowany stopień niepełnosprawności otwiera dostęp do szeregu ważnych przywilejów, ulg i form wsparcia. W 2025 roku osoby posiadające orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności mogą korzystać z różnorodnych świadczeń i udogodnień, które mają na celu poprawę jakości ich życia. Przedstawiamy kompletny przewodnik po wszystkich najważniejszych uprawnieniach dostępnych dla osób z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności.
Definicja umiarkowanego stopnia niepełnosprawności
Umiarkowany stopień niepełnosprawności to jeden z trzech stopni niepełnosprawności określonych w polskim prawie, obok stopnia lekkiego i znacznego. Zgodnie z ustawą o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, umiarkowany stopień niepełnosprawności dotyczy osób, których naruszenie sprawności organizmu powoduje:
- niezdolność do pracy, lub
- zdolność do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej, lub
- konieczność czasowej lub częściowej pomocy innych osób w pełnieniu ról społecznych.
Warto zaznaczyć, że posiadanie orzeczenia o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności nie wyklucza możliwości podjęcia zatrudnienia na otwartym rynku pracy, szczególnie jeśli stanowisko zostanie odpowiednio dostosowane lub gdy praca będzie wykonywana zdalnie.
Jak uzyskać orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności?
Orzeczenia o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności wydają powiatowe lub miejskie zespoły ds. orzekania o niepełnosprawności. W orzeczeniu o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności ustala się:
- sam fakt posiadania umiarkowanego stopnia niepełnosprawności,
- nie więcej niż trzy symbole przyczyny niepełnosprawności,
- określone wskazania dotyczące np. zatrudnienia, szkoleń, terapii czy zaopatrzenia w sprzęt ortopedyczny.
Orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności może być wydane na czas określony lub na stałe. Osoby niezadowolone z decyzji mogą odwołać się do wojewódzkiego zespołu w terminie 14 dni od dnia doręczenia orzeczenia.
Przywileje w pracy dla osób z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności
Osoby posiadające umiarkowany stopień niepełnosprawności mają zagwarantowane liczne przywileje w miejscu pracy:
Skrócony czas pracy
Pracownik z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności pracuje:
- 7 godzin na dobę zamiast standardowych 8 godzin
- 35 godzin tygodniowo zamiast standardowych 40 godzin
- Co ważne: skrócony czas pracy nie powoduje obniżenia wynagrodzenia osoby z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności
Dodatkowy urlop dla osób z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności
Osobom z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności przysługuje dodatkowy urlop wypoczynkowy w wymiarze 10 dni roboczych w roku kalendarzowym. Prawo do tego urlopu nabywa się po przepracowaniu jednego roku od dnia zaliczenia do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności.
Zwolnienia od pracy
Pracownik z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności ma prawo do zwolnienia od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia:
- na udział w turnusie rehabilitacyjnym (maksymalnie 21 dni roboczych raz w roku),
- w celu wykonania badań specjalistycznych, zabiegów leczniczych lub usprawniających,
- w celu uzyskania zaopatrzenia w sprzęt ortopedyczny lub jego naprawy.
Zakaz pracy w porze nocnej i nadgodzinach
Osoby z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności nie mogą pracować w porze nocnej oraz w godzinach nadliczbowych, chyba że są zatrudnione przy pilnowaniu lub na własny wniosek otrzymają zgodę lekarza przeprowadzającego badania profilaktyczne pracowników.
Dofinansowanie z PFRON dla osób z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności
Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON) oferuje różne formy wsparcia dla osób z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności oraz ich pracodawców.
Dofinansowanie wynagrodzeń dla pracodawców
W 2025 roku miesięczne dofinansowanie do wynagrodzenia pracownika z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności zatrudnionego na pełny etat wynosi 1550 zł.
Dla osób z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności i dodatkowymi schorzeniami (choroby psychiczne, upośledzenie umysłowe, całościowe zaburzenia rozwojowe, epilepsja oraz osoby niewidome), kwota dofinansowania wzrasta o dodatkowe 1035 zł, co daje łącznie 2585 zł miesięcznie.
Turnusy rehabilitacyjne dla osób z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności
Osoby posiadające umiarkowany stopień niepełnosprawności mogą ubiegać się o dofinansowanie do turnusów rehabilitacyjnych. W okresie od marca do maja 2025 roku wysokość dofinansowania dla osoby z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności wynosi 2288 zł.
Dodatkowo, osoby z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności mogą uzyskać dofinansowanie dla opiekuna w wysokości 1695 zł, jeśli wymagają opieki podczas turnusu.
Przyznanie dofinansowania uzależnione jest od kryterium dochodowego:
- 4238,60 zł na osobę w rodzinie
- 5510,18 zł dla osoby samotnej z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności
Inne formy wsparcia z PFRON dla osób z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności
- Dofinansowanie do sprzętu rehabilitacyjnego
- Dofinansowanie do likwidacji barier architektonicznych, technicznych i w komunikowaniu się
- Dofinansowanie do przedmiotów ortopedycznych i środków pomocniczych
- Programy celowe dedykowane osobom z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności
Świadczenia z pomocy społecznej dla osób z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności
Osoby z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności mogą ubiegać się o różne formy wsparcia finansowego z ośrodków pomocy społecznej.
Zasiłek stały dla osób z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności
Jest to świadczenie przysługujące osobom niezdolnym do pracy z powodu wieku lub całkowicie niezdolnym do pracy, w tym osobom legitymującym się umiarkowanym stopniem niepełnosprawności.
Od stycznia 2025 roku obowiązują podwyższone kryteria dochodowe:
- 1010 zł dla osoby samotnie gospodarującej z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności
- 823 zł dla osoby z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności w rodzinie
Maksymalna wysokość zasiłku stałego dla osoby z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności wynosi obecnie 1229 zł. Ważne: zasiłek stały nie przysługuje osobom z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności uprawnionym do renty socjalnej.
Zasiłek pielęgnacyjny przy umiarkowanym stopniu niepełnosprawności
Zasiłek pielęgnacyjny (215,84 zł miesięcznie) jest przyznawany w celu częściowego pokrycia wydatków wynikających z konieczności zapewnienia opieki i pomocy innej osoby w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji.
Osobie z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności zasiłek pielęgnacyjny przysługuje tylko wtedy, gdy niepełnosprawność powstała przed ukończeniem 21. roku życia.
Karta parkingowa dla osób z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności
Karta parkingowa jest dokumentem uprawniającym do parkowania na miejscach specjalnie wyznaczonych dla osób z niepełnosprawnościami oraz do niestosowania się do niektórych znaków drogowych.
Osoby z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności mogą otrzymać kartę parkingową tylko w przypadku znacznie ograniczonych możliwości samodzielnego poruszania się oraz gdy przyczyna niepełnosprawności oznaczona jest jednym z symboli:
- 04-O (choroby narządu wzroku)
- 05-R (upośledzenie narządu ruchu)
- 10-N (choroba neurologiczna)
- 07-S (choroby układu oddechowego i krążenia)
Ulgi i zniżki dla osób z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności
Osoby z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności mogą korzystać z różnych ulg i zniżek w zależności od lokalnych przepisów i ofert poszczególnych instytucji.
Transport publiczny
- Zniżki na bilety komunikacji miejskiej dla osób z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności (wysokość zależna od decyzji samorządów)
- Ulgi ustawowe na przejazdy kolejowe i autobusowe dla posiadaczy orzeczenia o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności
Kultura i rekreacja
- Zniżki wstępu do muzeów, galerii, kin i teatrów dla osób z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności
- Preferencyjne ceny karnetów na baseny, siłownie i inne obiekty sportowe
Telekomunikacja
- Ulgi w opłatach abonamentowych za telefon dla osób z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności
- Zniżki u wybranych operatorów telekomunikacyjnych
Abonament RTV
Osoby z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności z tytułu uszkodzenia narządu wzroku lub słuchu są zwolnione z opłaty abonamentowej.
Porady dla osób z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności
Aby w pełni wykorzystać dostępne formy wsparcia, osoby z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności powinny zastosować się do kilku praktycznych porad:
- Zawsze miej przy sobie kopię orzeczenia o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności – wiele instytucji wymaga okazania dokumentu potwierdzającego niepełnosprawność.
- Sprawdzaj lokalne programy wsparcia – samorządy często oferują dodatkowe formy pomocy dla mieszkańców z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności.
- Korzystaj z pomocy organizacji pozarządowych – NGO zajmujące się wspieraniem osób z niepełnosprawnościami mogą udzielić bezpłatnych porad prawnych i pomocy w załatwianiu formalności.
- Regularnie sprawdzaj zmiany w przepisach – wysokość świadczeń i warunki ich przyznawania dla osób z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności mogą się zmieniać.
Podstawa prawna dotycząca osób z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności
Wszystkie opisane uprawnienia i świadczenia dla osób z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności mają podstawę w aktualnych przepisach, w tym:
- Ustawie z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych
- Rozporządzeniu Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności
- Ustawie z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych
- Ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej
- Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 12 lipca 2024 r. w sprawie zweryfikowanych kryteriów dochodowych oraz kwot pieniężnych z pomocy społecznej
Podsumowanie przywilejów dla osób z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności
Posiadanie orzeczenia o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności daje dostęp do wielu form wsparcia, które mają na celu ułatwienie codziennego funkcjonowania oraz aktywizację zawodową i społeczną. Osoby z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności powinny znać swoje prawa i aktywnie z nich korzystać.
Zachęcamy osoby z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności do kontaktu z odpowiednimi instytucjami w celu uzyskania szczegółowych informacji na temat dostępnych form wsparcia, gdyż mogą one zależeć od indywidualnej sytuacji każdej osoby.
Magdalena Bielska
